ĐỘI GẠO ĐƯỜNG XA

NỐI LỐI

Thầy Tử lộ vào chầu Khổng Tử

Gục đầu nức nở khóc như mưa

Nhớ những ngày rau cháo muối dưa

Con đội gạo đường xa nuôi mẹ

Câu 1. Nhưng hỡi ôi sau khi chiếm bảng khôi nguyên thì mẹ cha đã vội vã bước qua đời ...

Trên đường vinh quy bái tổ lòng con đây đau xót vô hồi ... Tiếng trống dập dồn, tiếng chào mừng

 rộn rã, lời chúc tụng quan hô. Không có che lấp được nỗi buồn riêng của một vị tân quan khi liên

tưởng đến phút trở về gặp lại mẹ cha qua làn hương khói.

Câu 2. Thầy ơi nhớ những ngày cùng song thân náu nương dưới mái thảo đường ... Bên án thư con

dùi mài kinh sử suốt đêm trường ... Ngày ngày đội gạo đường xa nuôi mẹ qua tiếng hát thiết tha :

Còn cha còn mẹ như tiên, Mất cha mất mẹ như chim lạc đàn. Ai bỏ cha mẹ cơ hàn, Ngày sau trời

phạt kêu đàng ăn xin ...

Câu 3. Trên đường gió bụi sỏi đá gai chông dẫu làm rách chiếc áo rơm, đôi hài cỏ, hay rướm máu

 gót chân, nhưng không làm sườn lòng người đội gạo, khi nghĩ đến cha mẹ thường nhắc câu :

 “ Ngọc bất trát bất thành khí, nhân bất học bất tri lý “ thì chân con bước vội vàng trên đường

gai góc mà con cứ ngỡ bước vào cổng trường thi hầu chiếm bảng mây rồng.

NỐI LỐI

Ông Châu Trí đốt lá đa làm củi,

Học dưới chùa cũng đỗ trạng nguyên.

Còn thầy Tử Lộ dồi trao kinh sử ban đêm,

Ngày đội gạo lấy tiền mua giấy mực.

VỌNG CỔ

Câu 4. Nhờ chí công ăn học người được bảng hổ đề tên nên vinh quy bái tổ cho rực rỡ tông đường ...

 Khi về đến quê hương thì cha mẹ không còn ... Ngày nay con được làm quan, Có xe song mã có

vàng đầy kho. Đi đâu có trống có cờ, Cổng chào kết nụ bến đò rắc hoa. Nhưng con không còn mẹ

còn cha, Lòng con nào khác đám ma ban chiều.

Câu 5. Hỡi quân hầu, hỡi cờ quạt, hỡi ngựa xe ! Hãy cùng ta dừng lại phút giây trước nắm mộ

 hoang tàn ... Vì ngày vinh quy bái tổ cũng chính là ngày giỗ của song đường ... Ta tạm cởi chiếc

 áo nhà quan chân mang đôi hài cỏ đầu đội lại chiếc thúng rách của ngày xưa, ta muốn đi, đi trên

đường cũ, để tưởng niệm song thân. Vì chính con đường gai góc đó đã đưa ta vào cổng quan trường ...

Câu 6. Nghe chuyện Thầy Tử Lộ đội gạo cúng tế mẹ cha, cho nên vua nước Sở truyền sai nội

giám, kiệu chiếc thúng rách, chiếc áo rơm và đôi hài cỏ tả tơi về tận triều ca, rồi nhờ các văn gia

 thi sĩ viết lại tấn gương hiếu thảo của một vị tân quan, đã đội gạo đường xa nuôi mẹ nuôi cha từ

 thửa cơ hàn ... Hỡi ai bất hiếu bất nhân, Xem gương Tử Lộ ăn năn sửa mình. Lo cho cha mẹ tận

 tình, Tròn câu hiếu thảo vẹn gìn đạo con.